Çağının Ötesinde Bir Filozof: Özkan Sümer
“Yıldız görmek isteyen gökyüzüne baksın.”
Yıldız futbolcu transfer etmemesinden kaynaklanan eleştirilere böyle cevap vermişti Özkan Sümer. Futbolun yıldızlarla değil, takımla ve yürekle oynanması gerektiğine inanıyordu. Piyasalaşan modern futbolun içinde, tekdüzeliğin karşısında duran ve üretmeyi amaçlayan bir futbol profesörüydü. Bilim ile geleneği harmanladığı kendine özgü tarzıyla, Trabzon’a ve Türk futboluna nitelikli sıçramalar ve çeşitli entelektüel kazanımlar sağladı.
Ortaokullu bir çocukken İdmanocağı’nın genç takımıyla başlayan futbol hayatı; Trabzonspor’da futbolculuktan altyapı koordinatörlüğüne, şampiyon teknik direktörlükten kulüp başkanlığına kadar uzandı.
Özkan Sümer, çoğu futbolcuyla arasında geçen -özellikle de Lemi Çelik- ve herkesi güldüren diyaloglardan bildiğimiz renkli kişiliğinin yanında, ilerici bir karaktere de sahipti. 1965 yılında Türkiye İşçi Partisi’nin Trabzon il örgütünün kuruluşunda yer almıştı. Küçük bir şehrin İstanbul hegemonyasına başkaldırdığı bir öykünün mimarlarından olan Özkan Sümer’in zaten başka bir karakterde olması da beklenemezdi.
Kültürel ürünlerle kurduğumuz ilişki bir soyutlama içerir. Bu soyutlama ile bir ürün, ya da öğreti; sahibini aşar. Kısacası öyle insanlar vardır ki, yaptıkları ve söyledikleri, kendisinden çok daha fazlasıdır. Şüphesiz Özkan Sümer’in öğretileri de sadece Trabzonla veya bu ülkeyle sınırlı kalacak türden değildi. Gerek “büyük olmak için büyüklerle sevişmeyeceksin, onlarla savaşacaksın!” sözü, gerek Tahkim Kurulu’nun verdiği kararı protesto etmek için istifa etmesi; onun mücadele pratiğine önem veren, uzlaşmacılığı reddeden felsefesini özetliyor.
Alman edebiyat eleştirmeni Walter Benjamin’in belirttiği üzere, eserler “varlıklarını sadece onları yaratan büyük dehaların çabalarına değil, aynı zamanda o çağda yaşamış adı sanı bilinmeyen insanların katlandığı külfetlere de borçludur.”
Eğer Trabzonspor’u da Özkan Sümer, Ahmet Suat Özyazıcı gibi büyük dehaların bir eseri olarak görüyorsak; dağ ile deniz arasına sıkışmış bir coğrafyada, nice imkansızlıklar içinde kolektif bir ruh yaratan –adı sanı bilinmeyen– Trabzon halkının çektiği külfetlerin katkısı da yadsınamaz.
Çağının ötesindeki futbol aklıyla, mizah dolu, sıra dışı karakteriyle bir şehre inisiyatifi elden bırakmama kararlılığını ve başkaldırmayı öğreten, Trabzonspor’a adanan bir ömür. Özkan Sümer 80 yaşında aramızdan ayrıldı. Artık gökyüzüne onu görmek için bakacağız.
